Việc chào bán tài sản đảm bảo là bất động sản để thu hồi nợ của các ngân hàng đang gặp nhiều khó khăn do thị trường nhà đất thanh khoản yếu.
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nới room cho 15 ngân hàng, nhưng mức nới không nhiều. Vì vậy, các ngân hàng chỉ ưu tiên giải ngân vốn vào lĩnh vực thiết yếu, thay vì bất động sản.
Đẩy mạnh xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42
Nợ xấu tại các ngân hàng có xu hướng tăng do đại dịch Covid-19 bùng phát trong hơn hai năm qua đã ảnh hưởng không nhỏ tới khả năng trả nợ của khách hàng. Trong khi đó, việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ theo Thông tư 14 năm 2021 của NHNN đã kết thúc từ ngày 30-6 vừa qua. TS Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho biết các ngân hàng đang chịu rất nhiều áp lực về nợ xấu trong những tháng cuối năm sau khi quy định cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ chấm dứt từ cuối tháng 6 vừa qua.
Tuy nhiên một tin vui là Quốc hội đã kéo dài thời gian áp dụng Nghị quyết 42 năm 2017 (Nghị quyết 42) về thí điểm xử lý nợ xấu của các TCTD đến hết năm 2023. Thống đốc NHNN mới đây cũng đã có văn bản yêu cầu Công ty Quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam (VAMC) và các TCTD tiếp tục triển khai và đẩy mạnh công tác xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42.
Giá nhà đất tăng nhưng thị trường giao dịch thấp. Ảnh minh họa.
Theo nội dung văn bản, ngày 16-6 Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 63 thống nhất việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết 42 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các TCTD từ ngày 15-8-2022 đến hết ngày 31-12-2023. NHNN yêu cầu các TCTD, VAMC tiếp tục triển khai đẩy mạnh công tác xử lý nợ xấu, tài sản đảm bảo của các khoản nợ xấu theo Nghị quyết số 42; đồng thời, tiếp tục triển khai thực hiện các nhiệm vụ về xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 đã được phân công tại Chỉ thị số 06 ngày 20-7-2017 và các văn bản chỉ đạo của NHNN có liên quan đến việc triển khai, thực hiện Nghị quyết 42 trong thời gian Nghị quyết được kéo dài.
Thống đốc NHNN cũng yêu cầu các TCTD và VAMC tăng cường phối hợp trong việc triển khai các hoạt động mua, bán, xử lý nợ xấu đối với các khoản nợ mua bằng trái phiếu đặc biệt và mua theo giá thị trường nhằm đẩy mạnh hiệu quả công tác xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu theo Nghị quyết 42…
Khó bán tài sản bảo đảm là bất động sản
Trên thực tế, thời gian qua các ngân hàng cũng rất tích cực xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42. Theo NHNN Việt Nam, tính đến cuối năm 2021, tổng số nợ xấu xác định theo Nghị quyết 42 của toàn hệ thống các TCTD là 412.700 tỷ đồng, giảm 6,23% so với cuối năm 2020 và giảm 17,21% so với ngày 14-8-2017 (thời điểm trước khi Nghị quyết 42 có hiệu lực thi hành). Lũy kế từ 15-8-2017 (là khi Nghị quyết 42 có hiệu lực thi hành) đến 31-12-2021, các TCTD đã xử lý được 380.200 tỷ đồng nợ xấu xác định theo Nghị quyết 42.
Nhận thức rõ áp lực nợ xấu dưới tác động của đại dịch Covid-19, thời gian qua các TCTD đẩy mạnh trích lập dự phòng rủi ro để có nguồn xử lý nợ xấu. Bên cạnh đó các TCTD cũng tích cực xử lý tài sản bảo đảm để thu hồi nợ. Tuy nhiên, do tài sản bảo đảm nợ tại các ngân hàng đa phần là bất động sản, trong khi thanh khoản của thị trường yếu đã gây nhiều khó khăn cho hoạt động xử lý tài sản bảo đảm của các ngân hàng. Không ít tài sản bảo đảm trải qua nhiều lần đấu giá mà vẫn không thành công.
Chẳng hạn BIDV chi nhánh Bình Tân đang thực hiện đấu giá lần 3 đối với quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất tại 2791 Huỳnh Tấn Phát, ấp 6, xã Phú Xuân, huyện Nhà Bè, TP HCM (số nhà cũ: 83/1 ấp 6, xã Phú Xuân, huyện Nhà Bè, TP HCM với giá khởi điểm là 19 tỷ đồng, trong khi mức giá khởi điểm đấu giá lần 2 cách đây gần 1 tháng của tài sản này là 21,18 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, BIDV Bình Tân cũng thực hiện đấu giá lần 2 đối với quyền sử dụng đất quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất địa chỉ 195 Đường TTN 1A, khu phố 5, phường Tân Thới Nhất, quận 12, TP HCM với giá khởi điểm là 12,5 tỷ đồng, thấp hơn so với mức giá khởi điểm trong lần đấu giá đầu tiên gần 1,4 tỷ đồng.
Giám đốc công ty mua bán nợ (AMC) một ngân hàng cho biết, hai năm qua dịch bệnh COVID-19 khiến nhiều doanh nghiệp làm ăn bết bát, mặc dù ngân hàng đã cơ cấu lại nợ vay nhưng chưa hết khó khăn. Có những doanh nghiệp nợ bị nhảy sang nhóm 3 nên hai bên thỏa thuận bán bớt tài sản đảm bảo nợ vay trả nợ ngân hàng. Mặc dù giá nhà đất tăng, nhưng thị trường không có thanh khoản, nên việc bán tài sản bảo đảm để thu hồi nợ gặp rất nhiều khó khăn.
Lãnh đạo một ngân hàng tại TP HCM cũng cho rằng, tài sản bảo đảm nợ vay của các ngân hàng hiện nay có đến hơn 90% là bất động sản. Trong khi thị trường nhà đất thời gian qua giao dịch ảm đạm đã gây nhiều khó khăn cho hoạt động xử lý tài sản bảo đảm để thu hồi nợ.
Được nới room, tín dụng vẫn khó chảy vào bất động sản
Với room tín dụng vừa được cấp thêm 4%, tổng hạn mức tăng trưởng tín dụng (room tín dụng) cả năm của Sacombank nâng lên 11%. Tính trên tổng quy mô dư nợ hơn 400.000 tỷ đồng vào cuối quý II/2022, ngân hàng này còn dư địa tăng trưởng hơn 15.000 tỷ đồng đến hết năm nay.
Bà Nguyễn Đức Thạch Diễm, Phó chủ tịch thường trực, kiêm Tổng giám đốc Sacombank, cho hay ngân hàng sẽ ưu tiên room tín dụng được NHNN cấp thêm vào các lĩnh vực sản xuất - kinh doanh giải quyết bài toán hỗ trợ khách hàng cá nhân khởi nghiệp , kinh doanh hiệu quả... Còn với bất động sản thì tiếp tục hạn chế cho vay hoặc chỉ thực hiện những hợp đồng đã cam kết cấp tín dụng từ trước.
Trong khi đó, theo ông Hàn Ngọc Vũ, Tổng giám đốc VIB, room tín dụng mà Ngân hàng được cấp thêm là 3%. VIB sẽ dùng nguồn lực bổ sung này vào thế mạnh của mình là cho vay tiêu dùng và các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Như vậy, mặc dù các ngân hàng đã được NHNN nới thêm room tín dụng, song dư địa cho vay còn lại trong 4 tháng cuối năm cũng không nhiều, vì room được nới rất hạn chế. Dư địa cho vay còn lại trong 4 tháng cuối năm rất hạn chế, nên tín dụng sẽ được ưu tiên vào lĩnh vực thiết yếu và lĩnh vực ưu tiên, kiểm soát vào bất động sản. Các chuyên gia phân tích ngành bất động sản vẫn sẽ gặp khó khăn trong ngắn hạn. Khả năng lãi suất đầu vào - đầu ra tiếp tục tăng và việc kiểm soát chặt hơn hoạt động tín dụng bất động sản của các ngân hàng sẽ ảnh hưởng lớn đến tính thanh khoản của các dự án, dòng tiền và lợi nhuận của doanh nghiệp bất động sản trong năm 2022 - 2023.
Thực tế cho thấy, chủ trương kiểm soát tín dụng chảy vào thị trường bất động sản hiện nay cũng được cho là nguyên nhân chính đẩy lãi vay mua nhà tăng cao. Theo dữ liệu mới công bố từ NHNN, tính đến cuối tháng 6/2022, tổng dư nợ tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản đạt trên 2,36 triệu tỷ đồng, tăng 14,07% so với cuối năm 2021, chiếm 20,74% tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống (cùng kỳ năm 2021 tăng 8,2%, chiếm 19,9%).