. Phóng viên: Nhiều người vẫn còn hiểu rất mù mờ về sổ lao động (SLĐ). Xin bà nói rõ hơn vì sao phải có SLĐ?
- Bà Đinh Kim Hoàng: SLĐ là sổ dùng để ghi chép mọi sự thay đổi của người lao động (NLĐ) trong quá trình làm việc có liên quan đến các quyền lợi mà họ được hưởng sau này. Nó là hồ sơ gốc làm căn cứ để giải quyết các chế độ cho NLĐ. Có thể nói, SLĐ là một loại “lý lịch làm việc” của NLĐ. Khi đi tìm việc, NLĐ chỉ cần trình sổ cho người sử dụng lao động (NSDLĐ) để chứng minh quá trình làm việc của mình. Đó có thể là chuyên môn, tay nghề, bậc lương... để được NSDLĐ tuyển dụng. Còn NSDLĐ có thể căn cứ vào sổ để biết quá trình làm việc của NLĐ mà có chính sách đãi ngộ thích hợp. Qua SLĐ, cơ quan quản lý Nhà nước về lao động tại địa phương theo dõi, quản lý được sự thay đổi, dịch chuyển của lực lượng lao động. Nhất là với số lượng lao động tạm trú trên địa bàn TPHCM đông như hiện nay.
Hồ sơ gốc để tính quyền lợi cho NLĐ
. Lợi ích của SLĐ nhiều như vậy, tại sao bây giờ mới thực hiện cấp đại trà?
- Việc cấp sổ đã được thực hiện từ lâu. Tại điều 183 Bộ Luật Lao động (BLLĐ) quy định: “NLĐ được cấp SLĐ, sổ BHXH theo quy định của pháp luật”. Nhưng lâu nay vì nhiều lý do, trong đó có lý do NSDLĐ không “mặn mà” với việc cấp sổ hoặc không biết là có quy định này. Phía NLĐ cũng không thấy được sự cần thiết nên không đòi hỏi NSDLĐ phải lập và cấp sổ. Nay trên cơ sở quy định chung của pháp luật lao động, UBND TP ban hành quy chế cụ thể, trong đó có quy định về việc cấp SLĐ để quản lý lao động trên địa bàn. Việc cấp SLĐ sẽ được thực hiện với tất cả đối tượng lao động làm việc có hợp đồng lao động (HĐLĐ) tại các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, không phân biệt lao động tại chỗ hay nhập cư.
. Có ý kiến cho rằng sổ BHXH cũng đã có những chi tiết tương tự như SLĐ, do vậy, NLĐ chỉ cần có sổ BHXH là đủ. Ý kiến của bà thế nào?
- Pháp luật lao động quy định, NLĐ ký HĐLĐ từ 3 tháng trở lên mới được tham gia BHXH, nên được tuyển dụng chưa chắc đã được tham gia BHXH. Do vậy, thời gian làm việc và thời gian tham gia BHXH không phải lúc nào cũng trùng khớp nhau. Còn SLĐ là hồ sơ gốc để tính toán các quyền lợi cho NLĐ, trong đó có quyền lợi về BHXH. Ngoài những nội dung ghi nhận mức lương, năm công tác, SLĐ còn có những nội dung khác như vị trí công tác, công việc phải làm, quá trình đào tạo và xác nhận của NSDLĐ về quá trình làm việc của NLĐ... Vì vậy, không thể dùng sổ BHXH thay SLĐ.
Không thực hiện sẽ bị xử phạt
. Như bà vừa nói, việc cấp SLĐ đã được BLLĐ quy định, nhưng thực tế vẫn còn quá ít SLĐ được cấp?
- Trước khi có quy chế, từ năm 1995 đến 2004, chỉ có 468.189 SLĐ được cấp (trên tổng số 1.277.950 lao động được giao kết HĐLĐ). Nhưng từ tháng 6-2005 (khi bắt đầu thực hiện quy chế) đến nay, số lượng sổ phát ra tăng gấp đôi số lượng phát ra hằng tháng trước đó. Tính chung, 8 tháng đầu năm 2005 đã có 10.752 sổ được cấp, gần bằng số lượng của cả năm 2004 (11.120 sổ). Khi triển khai đại trà, chắc chắn số lượng sẽ còn tăng nhanh.
. Phản ứng của doanh nghiệp ra sao đối với chủ trương này?
- Trước mắt, sở sẽ vận động, tuyên truyền các doanh nghiệp thực hiện. Sau đó đoàn kiểm tra liên ngành sẽ có kế hoạch kiểm tra thực hiện. Nếu doanh nghiệp không thực hiện, sẽ bị xử phạt theo Nghị định 113/CP. Tuy nhiên, theo tôi, việc cấp sổ 2 sẽ thuận tiện vì nhiều doanh nghiệp đã thấy được lợi ích của SLĐ về mặt quản lý, nên rất ủng hộ. Chẳng hạn, Công ty Pou Yuen (quận Bình Tân) dù có trên 50.000 lao động nhưng rất tích cực thực hiện vì thấy rằng, có sổ, việc quản lý lao động sẽ tốt hơn. Về phía NLĐ, khi có SLĐ, họ sẽ cân nhắc việc đi, ở kỹ càng hơn, thái độ làm việc nghiêm túc hơn.
. Thủ tục cấp SLĐ như thế nào?
- Muốn được cấp sổ, NSDLĐ liên hệ với Sở LĐ-TB-XH để được làm thủ tục. Mỗi lao động làm sổ phải điền vào 2 tờ khai. SLĐ sẽ do NSDLĐ giữ để kịp thời ghi chép những thay đổi trong quá trình làm việc. Khi NLĐ thôi việc thì NSDLĐ phải có nghĩa vụ trả lại sổ cho NLĐ cùng với việc xác nhận quá trình làm việc và ghi chép đầy đủ những thay đổi về công việc, mức lương, trình độ đào tạo... Nếu phát hiện NSDLĐ ghi chép không đúng, NLĐ có quyền đề nghị NSDLĐ ghi lại cho đúng. Nếu NSDLĐ không thực hiện, NLĐ sẽ phản ánh với cơ quan quản lý Nhà nước về lao động địa phương để được giải quyết thỏa đáng.
. Xin cảm ơn bà.
