Mới đây, khi bàn về chính sách phát triển nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá thấp phù hợp với điều kiện thực tiễn của TP HCM, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cho biết, hiện nay, quy mô dân số TP HCM đã lên đến gần 13 triệu người, trong đó có gần 3 triệu người nhập cư, chiếm khoảng 23% dân số. Có hơn 400.000 sinh viên, hàng năm có thêm khoảng 50.000 cặp kết hôn mới.
Qua khảo sát của Sở Xây dựng TP HCM, Viện nghiên cứu phát triển, hiện có khoảng 500.000 hộ chưa có nhà; có khoảng 81.000 hộ cần nhà ở xã hội trong giai đoạn từ nay đến năm 2020. Trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhà nước tại thành phố, thì đã có khoảng 139.000 người chưa có nhà ở, cần khoảng 80.000 căn hộ.
Theo HoREA, hiện có khoảng 500.000 hộ dân tại TP HCM chưa có nhà ở, trong đó có khoảng 81.000 hộ cần nhà ở xã hội trong giai đoạn từ nay đến năm 2020.
Trong tổng số hơn 402.000 công nhân, lao động đang làm việc tại 17 khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao của thành phố thì có đến 284.000 người (chiếm 70,6%) có nhu cầu nơi lưu trú, nhưng hiện chỉ mới giải quyết được chỗ ở cho 39.400 người, chiếm khoảng 15% nhu cầu.
Minh chứng cho điều này, HoREA chỉ rõ, hiện chỉ riêng khu nhà máy may mặc của Công ty Pou Yuen (quận Bình Tân) đã có khoảng 100.000 công nhân lao động. Trong đó, hơn 80% là công nhân đến từ các tỉnh, hầu hết công nhân, lao động này đều đang phải thuê phòng trọ, nhà trọ.
Do vậy, giải quyết nhu cầu nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá thấp, trước hết là phải có nhiều căn hộ cho thuê giá thấp, có đủ các tiện ích cơ bản và an toàn hơn cần phải được coi là nhiệm vụ chính trị của thành phố, có tính nhân văn và có ý nghĩa xã hội rất sâu sắc, đảm bảo an sinh xã hội, an ninh chính trị.
"Trong lúc hiện nay, đang rất thiếu nhà ở xã hội cho thuê, và căn hộ nhà ở thương mại cho thuê giá thấp (giá thuê từ 1 - 3 triệu đồng/tháng). Các ký túc xá thuộc Đại học Quốc gia TP HCM và các trường đại học khác đã giải quyết được chỗ ở cho khoảng 25.000 sinh viên và còn có khả năng tiếp nhận thêm khoảng 25.000 sinh viên nữa.
Nhìn chung, các ký túc xá sinh viên, các khu lưu trú công nhân tại thành phố hiện nay mới chỉ giải quyết nhu cầu chỗ ở được khoảng 15%, và có đến khoảng 70% nhu cầu chỗ ở của sinh viên, công nhân, lao động, người nhập cư là do các hộ gia đình, cá nhân đầu tư các khu nhà trọ, phòng trọ tạm bợ, phần lớn không đủ tiện ích, không đảm bảo an toàn, an ninh.
Dự báo nhu cầu nhà ở vừa túi tiền, nhà ở thương mại giá rẻ, nhà ở xã hội, nhà ở cho thuê giá rẻ tại thành phố trong 10 năm tới có thể lên đến khoảng 1 triệu căn", HoREA nhận định.
Theo HoREA, nguyên nhân chính dẫn đến việc nhà ở xã hội phát triển rất chậm, ách tắc là do nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho các tổ chức tín dụng để cho vay thực hiện chính sách nhà ở xã hội thì đến nay vẫn chưa được bố trí. Bên cạnh đó, việc không có nguồn vốn để tiếp tục cho vay sau khi gói tín dụng 30.000 tỷ đồng theo quy định tại Nghị quyết 02/NQ-CP ngày 7/1/2013 của Chính phủ đã giải ngân hết vào cuối tháng 12/2016 cũng tác động không hề nhỏ.
Theo HoREA, nguyên nhân chính dẫn đến việc nhà ở xã hội phát triển rất chậm, ách tắc là do nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho các tổ chức tín dụng để cho vay thực hiện chính sách nhà ở xã hội đến nay vẫn chưa được bố trí.
Trong hai nguyên nhân trên, việc không bố trí được vốn ngân sách để thực hiện chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở năm 2014 và Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 22/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội là nguyên nhân chủ yếu.
Ngoài ra, chính quyền tại một số địa phương chưa quan tâm đến việc phát triển nhà ở xã hội, chủ đầu tư cũng chưa chủ động đầu tư xây dựng loại nhà ở có diện tích nhỏ, giá thấp; Cơ cấu nguồn cung căn hộ nhà ở bị mất cân đối, các hộ nghèo, thu nhập thấp không đủ khả năng và điều kiện để cải thiện chỗ ở.
Theo kế hoạch phát triển nhà ở xã hội của Sở Xây dựng TP HCM từ nay đến năm 2020, thành phố phát triển 39 dự án với quy mô 45.000 căn hộ. Dự kiến đến năm 2020 sẽ hoàn thành đưa vào sử dụng 30.000 căn, trong đó có 20% dành để cho thuê, 60% căn hộ để bán trả góp dài hạn, 20% căn hộ dành cho chủ đầu tư bán thương mại để bù đắp chi phí.
Sở Xây dựng TP đã xây dựng quy trình phối hợp với Bộ Xây dựng, các sở, ngành, quận, huyện theo cơ chế một cửa liên thông để giảm thời gian làm 3 thủ tục hành chính của dự án nhà ở: Thẩm định thiết kế cơ sở; thẩm định thiết kế kỹ thuật; cấp phép xây dựng từ 75 ngày hiện nay xuống còn 42 ngày.
Đồng thời, từ nay đến năm 2020, thành phố sẽ xây dựng lại hoặc sửa chữa nâng cấp tối thiểu 50% trong tổng số 474 chung cư cũ đã được xây dựng từ trước năm 1975, với tổng số khoảng trên 35.000 căn hộ mới; và triển khai thực hiện các dự án di dời, tái định cư trên 20.000 căn nhà trên và ven các kênh rạch.
